Ô nhiễm không khí tại các thành phố đặc trưng đã đến mức báo động, Bộ Tài nguyên & Môi trường khuyến cáo người dân không nên ra ngoài nếu không có việc gấp vào những ngày ô nhiễm tăng cao để hạn chế ảnh hưởng sức khỏe, nhất là đường hô hấp.
Mục Lục
Tình trạng ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí không chỉ là vấn về với các đô thị hay khu công nghiệp, hiện trạng ô nhiễm hiện nay đã trở thành vấn đề cấp thiết với toàn xã hội.
Theo báo cáo mới nhất của WHO, ô nhiễm không khí đã gây ra cái chết của hơn 6 triệu người mỗi năm vì các nguyên nhân như ung thư phổi, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não,…
80% số thành phố trên thế giới không thuyết phục được tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế toàn cầu (WHO) về chất lượng không khí, trong đó chủ yếu tập trung ở các nước đang phát triển.
Tổng hợp dữ liệu của 3.000 thành phố, thị trấn và làng xã của 103 đất nước từ năm 2008 đến 2013, WHO tuyên bố mức độ ô nhiễm không khí đô thị thế giới đã tăng 8% bất chấp những cải thiện ở một vài vùng.
Viện nghiên cứu Tác động Sức khỏe HEI có trụ sở tại Mỹ đưa ra báo cáo hàng năm về trạng thái ô nhiễm không khí. Theo đấy, hơn 95% dân số thế giới đang hít thở bụi bẩn và các tác nhân gây bệnh hô hấp hàng ngày.
Lý do gây ra ô nhiễm không khí
Nguyên nhân được biết đến từ trong tự nhiên:
- Nguồn ô nhiễm không khí có thể đến từ trong tự nhiên. Có thể kể tới như:
- Bụi không khí từ nơi có diện tích lớn hay thảm thực vật thưa thớt, điểm hình là những nơi gần sa mạc hay hoang mạc
- quy trình tiêu hóa thức ăn của động vật sản sinh ra khi Metan
- Bụi từ nguồn tự nhiên, thường là diện tích đất lớn có ít hoặc không có thảm thực vật
- Khí Radon từ sự phân rã phóng xạ trong lớp vỏ trái đất. Khí Radon là nguyên nhân thường gặp nhất thứ hai gây ra ung thư phổi, sau hút thuốc. hơn thế nữa, loại khí này không màu, không mùi, rất khó phát hiện
- Khói bụi, carbon monoxit từ cháy rừng
- Hoạt động núi lửa, làm ra lưu huỳnh, clo và tro bụi.
Các hoạt động sản xuất công nghiệp
- Các hoạt động công nghiệp sẽ sinh ra lượng khói bụng khổng lồ, được thải trực tiếp vào không khí. Kèm theo đấy là các chất khí được xây dựng trong lúc đốt nhiên liệu như CO2, CO, SO2, Nox, muội than,…
- Các hoạt động ngành công nghiệp quân sự cũng có ảnh hưởng đáng kể tới ô nhiễm không khí như khí độc, vũ khí hạt nhân, các hóa chất,…
Ô nhiễm không khí từ hoạt động sản xuất công nghiệp
60% ô nhiễm được biết đến từ hoạt động giao thông
Động cơ trong quá trình hoạt động đã tạo ra các khí gây độc hại trực tiếp tới sức khỏe con người như CO, CO2, SO2, NOx, Pb, CH4. Khói bụi cuốn theo quy trình di chuyển của các phương tiện cũng là lý do gây ô nhiễm không khí.
60-70% bụi siêu mịn PM2.5 được tạo ra từ xe máy, ô tô. Chúng có kích thước nhỏ bằng 1/30 lần sợi tóc & vô cùng nguy hiểm, dễ đi sâu vào máu, phổi thôi qua đường hô hấp.
Bụi siêu mịn – sát thủ giết người âm thầm
Quy trình sinh hoạt của con người
- Chủ yếu là quá trình đun nấu, sử dụng các nguyên liệu đốt.
- Việc vứt rác bừa bãi, bảo quản thức ăn không tốt, dùng các chất tạo mùi,…
- Các hoạt động nông nghiệp như dùng thuốc trừ sâu
- Hút thuốc lá, sử dụng bia rượu,…
- một số loại hoa tạo nhiều phán hay mùi mạnh như hoa sữa, hoa ly,… được trồng ở nhiều nơi
- Sự lây lan & phát triển một vài dịch bệnh về đường hô hấp trong khu dân cư như cúm, lao,…
Ô nhiễm không khí ảnh hưởng xấu toàn diện đến sức khoẻ
Theo Health, bụi mịn (PM 2.5) liên kết với khí CO hay SO2, NO2 có trong không khí sẽ gây kích ứng niêm mạc cùng lúc đó cản trở hemoglobin kết hợp oxi khiến tế bào thiếu oxi dẫn đến suy giảm công dụng phổi & làm nặng thêm trạng thái bệnh hen và bệnh tim.
Các chất trên cũng nằm trong danh sách 6 chất chính gây ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khoẻ con người gồm: bụi mịn, khí CO, SO2, NO2, chì & ozon tầng mặt đất, được liệt kê theo WHO.
Bên cạnh đó, các hạt bụi mịn và siêu mịn đã được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế xếp vào nhóm chất gây ung thư cho con người.
Bụi mịn được chia theo kích thước: PM10 là những hạt bụi có đường kính dưới 10 micron (tương đương kích thước của đa phần vi khuẩn); PM2.5 là bụi có đường kính dưới 2,5 micron (bằng khoảng 1/30 sợi tóc), thường chỉ được phát hiện bằng kính hiển vi.
Trong tình thế hiện nay, các hạt bụi mịn với kích thước nhỏ hơn 2,5 micron (PM2.5) đang hoành hành tại TP. Hồ Chí Minh & Hà Nội thời gian mới đây được xem là nguy hiểm nhất, vì không những ảnh hưởng đến cửa ngõ của hệ hô hấp là vùng tai mũi họng mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan trong toàn cơ thể bởi năng lực xâm nhập sâu vào phổi, chúng sẽ theo đường máu đến các cơ quan và “huỷ hoại” mọi bộ phận cơ thể.
Sức tàn phá của ô nhiễm không khí đến hệ hô hấp là rất nghiêm trọng
Đối với hệ hô hấp, đặc biệt mũi, là cơ quan đầu tiên giao tiếp với môi trường nên dễ viêm nhiễm trước tác động từ bên ngoài.
Tổ chức WHO cũng chỉ ra rằng, cơ thể con người chỉ có cơ chế tự bảo vệ với bụi hạt có kích cỡ lớn hơn 10 micron, với bụi có kích thước từ 0,01 đến 5 micron sẽ bị giữ lại trong khí quản & phế nang.
do đó, bụi mịn với kích thước nhỏ hơn 2,5 micron (PM 2.5) rất dễ xâm nhập sâu vào phổi gây nên hiện trạng khó thở, đáng chú ý không an toàn đối với những bệnh nhân phổi, hen phế quản hay nhiễm trùng đường hô hấp.
Hơn thế, ngay cả đối với người khoẻ mạnh bình thường, việc tiếp xúc với 6 chất chính gây ô nhiễm không khí dù trong thời gian ngắn cũng có thể gây ra ảnh hưởng đến sức khỏe ngắn hạn tại mắt, mũi, họng, phổi.
Làm gì để bảo vệ bản thân & gia đình trước thực trạng không khí bị ô nhiễm?
Trước tác hại nặng nề từ ô nhiễm không khí, các người có chuyên môn y tế, các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng cảnh báo người dân tại các đô thị lớn phải hơn thế nữa đề cao ý thức bảo vệ sức khoẻ trước ô nhiễm không khí như:
– Hạn chế ra ngoài đường vào những ngày bầu trời trông như có sương mù, thực tế đấy là ảnh hưởng của bụi mịn, của ô nhiễm không khí.
– Dọn vệ sinh nhà cửa thường xuyên, dùng máy hút bụi hút bụi mỗi tuần để nhà cửa luôn sạch sẽ và thoáng.
– Đeo khẩu trang khi ra ngoài đường.
Kết
Ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khỏe con người, là lý do gây ra nhiều bệnh tật và một yếu tố chính dẫn đến tỷ lệ mắc bệnh & tử vong cao, quan trọng là ở các nước đang phát triển như Việt Nam. vì vậy, các cách thức làm thiết thực để giảm ô nhiễm ở Hà Nội hay TP HCM là vô cùng quan trọng, cần được quan tâm & đầu tư thực hiện nhiều hơn thế nữa.
Xem thêm: Tác dụng của liệu pháp thôi miên đối với sức khỏe tinh thần
Xuân Luật – Tổng Hợp, Chỉnh sửa
(Nguồn tham khảo: lamsachkhongkhi.vn, vinmec.com, tuoitre.vn)
